Τι είναι ο σίδηρος και ποια είναι η επίδραση στο σώμα έχει την υπερβολή και την έλλειψη του;

Σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού παγκοσμίως πάσχει από αναιμία, η κύρια αιτία της οποίας είναι η έλλειψη σιδήρου. Παρά την πρόοδο της υγειονομικής περίθαλψης, η έλλειψη σιδήρου εξακολουθεί να αποτελεί μείζον ζήτημα τόσο στις βιομηχανικές όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες και οι νέες γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες. Οι διαιτητικοί παράγοντες παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη ανεπάρκειας σιδήρου και στην επακόλουθη ανάπτυξη αναιμίας από έλλειψη σιδήρου.

Η αναιμία είναι η συνηθέστερη διαταραχή του αίματος η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Τα ερυθροκύτταρα ή ερυθρά αιμοσφαίρια είναι ένας τύπος κυττάρων που υπάρχουν στο αίμα και συμβάλλουν στην υγεία μεταφέροντας το οξυγόνο σε όλα τα μέρη του σώματος. Η αιμοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη που υπάρχει σε αυτά τα κύτταρα που δεσμεύεται με οξυγόνο και βοηθά στην παροχή οξυγόνου σε όλο τον οργανισμό. Η αναιμία εμφανίζεται όταν δεν υπάρχουν αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια ή εάν δεν λειτουργούν σωστά.

Πώς βρίσκεται ο σίδηρος στο σώμα;

Είναι σαφές ότι ο σίδηρος είναι ένα σημαντικό ιχνοστοιχείο, το οποίο έχει πολλές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα. Περίπου τα δύο τρίτα του σιδήρου του οργανισμού βρίσκονται στην αιμοσφαιρίνη, που αποτελεί την πρωτεΐνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων και επιτρέπει τη μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονες στους ιστούς.

Ακόμη, ο σίδηρος αποτελεί μέρος της μυοσφαιρίνης, η οποία βρίσκεται στους μύες και επιτρέπει την μεταφορά και αποθήκευση οξυγόνου στα μυϊκά κύτταρα. Επίσης, ο σίδηρος είναι απαραίτητο στοιχείο πολλών ορμονών, νευροδιαβιβαστών και πολλών άλλων ενζύμων, με μεγάλη ποικιλία μεταβολικών λειτουργιών, όπως η σύνθεση του DNA και ο μεταβολισμός των κατεχολαμινών. Υπάρχουν επίσης πρωτεΐνες που αποθηκεύουν τον σίδηρο για μελλοντικές ανάγκες και τον μεταφέρουν στο αίμα. Οι αποθήκες του οργανισμού σε σίδηρο ρυθμίζονται από την απορρόφησή του από το έντερο.

Με ποιες εξετάσεις ανιχνεύεται η αναιμία;

• Γενική αίματος
• Μορφολογική εξέταση των στοιχείων του αίματος (πλακάκι γενικής αίματος)
• Μέτρηση σιδήρου και φερριτίνης
• Λήψη ιστορικού και κλινική εξέταση προς αναγνώριση πιθανών αιτίων σιδηροπενικής αναιμίας.
• Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης. Γίνεται για να αποκλειστεί ή να επιβεβαιωθεί το στίγμα της μεσογειακής αναιμίας, που φέρει το 10% του ελληνικού πληθυσμού. Όσοι φέρουν το στίγμα εμφανίζουν αναιμία και χαμηλό μέσο όγκο ερυθρών (MCV). Αν αυτά συνυπάρχουν με έλλειψη σιδήρου, μπορεί να θεωρηθεί ότι οφείλονται στην σιδηροπενία και να μην γίνει αντιληπτό το στίγμα.

Αυτά είναι τα σημάδια έλλειψη σιδήρου που δεν πρέπει να αγνοείς!

• Οι άνθρωποι με έλλειψη σιδήρου βιώνουν και:

  Αδυναμία
  Χαμηλότερα επίπεδα ενέργειας
  Δυσκολία στη συγκέντρωση
  Είναι λιγότερο παραγωγικοί

• Χλωμό δέρμα
  Η αιμοσφαιρίνη είναι αυτή που δίνει στο δέρμα μας την υγιή όψη, το ροζ χρώμα. Λόγω της έλλειψης σιδήρου, το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να παράγει αρκετή αιμοσφαιρίνη ώστε τα ερυθροκύτταρα να συμβάλλουν στο υπόλοιπο σώμα, με αποτέλεσμα το χλωμό δέρμα. Ανεξάρτητα από τον τόνο του δέρματός του αν το εσωτερικό των χειλιών, ούλων, νυχιών και το εσωτερικό στο κάτω βλέφαρο είναι λιγότερο κόκκινα απ’ το συνηθισμένο, μπορεί να φταίει ο χαμηλός σίδηρος.
• Πόνος στο στήθος
  Η δυσκολία στην αναπνοή ή πόνος στο στήθος είναι άλλα δύο σημάδια έλλειψης σιδήρου. Λόγω του ότι η αιμοσφαιρίνη είναι περιορισμένη στα ερυθρά αιμοσφαίρια, το οξυγόνο που κατανέμεται σε όλο το υπόλοιπο σώμα είναι περιορισμένο, έτσι το σώμα μας προσπαθεί να αντισταθμίσει και να παράγει περισσότερο οξυγόνο για να λειτουργήσουν σωστά τα όργανα μας, της αναπνοής.
• Ζαλάδα και πονοκέφαλοι
  Ο χαμηλός σίδηρος οδηγεί σε ζαλάδες και πονοκεφάλους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν περνάει αρκετό οξυγόνο στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα το πρήξιμο των αιμοφόρων αγγείων και την πίεση να προκαλούν ημικρανίες ή πονοκεφάλους. Παράλληλα, αν έχεις έλλειψη σιδήρου είναι πιθανό να ζαλίζεσαι για τους ίδιους λόγους.
• Προβλήματα στα μαλλιά και το δέρμα
  Τα μαλλιά και το δέρμα θεωρούνται δευτερεύουσες λειτουργίες για το σώμα και αυτό συμβαίνει επειδή δίνεται προτεραιότητα στην περιορισμένη κατανομή οξυγόνου στις πιο σημαντικές λειτουργίες, όπως τα όργανα.

  Όταν το δέρμα και τα μαλλιά στερούνται σιδήρου γίνονται ξηρά και πιο εύθραυστα. Μια έλλειψη πρωτεΐνης που ονομάζεται φεριτίνη είναι γνωστό ότι προκαλεί αυτά τα προβλήματα επειδή είναι απαραίτητη για τη διαδικασία αποθήκευσης και απελευθέρωσης σιδήρου σε όλα τα μέρη του σώματος με την πάροδο του χρόνου.

• Η γλώσσα είναι ένα ακόμη σημάδι
  Η γλώσσα είναι ακόμα ένα σημάδι έλλειψης σιδήρου. Για παράδειγμα, αν η γλώσσα είναι πρησμένη, έχει κάποια φλεγμονή, έχει διαφορετικό χρώμα από το συνηθισμένο, αυτά σημαίνουν ότι έχεις χαμηλό σίδηρο.

  Στο σώμα μας, έχουμε μια πρωτεΐνη που ονομάζεται μυοσφαιρίνη η οποία είναι πρωτεΐνη δέσμευσης σιδήρου και οξυγόνου που βρίσκεται στον μυϊκό ιστό της γλώσσας.

Τι δείχνει η ανεβασμένη φερριτίνη στο αίμα;

Τα υψηλά επίπεδα της φερριτίνης μπορεί να είναι ενδεικτικά μιας διαταραχής αποθήκευσης σιδήρου, όπως η αιμοχρωμάτωση.

Πρόκειται για μια κληρονομική (γενετική) διαταραχή στην οποία υπάρχει υπερβολική συσσώρευση του σιδήρου στο σώμα. Σε άτομα με κληρονομική αιμοχρωμάτωση, η ημερήσια απορρόφηση του σιδήρου από τα έντερα είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που χρειάζεται ο οργανισμός για να αντικαταστήσει τις απώλειες που έχει σε σίδηρο. Δεδομένου ότι το σώμα δεν μπορεί να αυξήσει την απέκκριση σιδήρου, ο επιπλέον απορροφούμενος σίδηρος συσσωρεύεται στο σώμα.

Ένας άνδρας με αιμοχρωμάτωση μπορεί να συσσωρεύσει έως και 20 γραμμάρια σιδήρου σώματος από την ηλικία των 40 έως των 50 ετών (η κανονική περιεκτικότητα σε σίδηρο για το σώμα είναι 3-4 γραμμάρια). Η περίσσεια σιδήρου συσσωρεύεται σε αρθρώσεις, ήπαρ, όρχεις και καρδιά, προκαλώντας βλάβη σε αυτά τα όργανα.

Οι γυναίκες με αιμοχρωμάτωση συσσωρεύουν σίδηρο με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι οι άνδρες, επειδή χάνουν περισσότερο σίδηρο από τους άνδρες. Ως εκ τούτου, αναπτύσσουν τα τυπικά συμπτώματα της βλάβης οργάνων από περίσσεια σιδήρου περίπου 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες.

6 συμβουλές για να βοηθήσετε την απορρόφηση σιδήρου στον οργανισμό σας

• Να προσλαμβάνετε βιταμίνη C, γνωστή και ως ασκορβικό οξύ, με τροφές που είναι πλούσιες σε σίδηρο, γιατί βοηθάει την απορρόφηση του σιδήρου από το έντερο. Η βιταμίνη C βρίσκεται σε υψηλές ποσότητες στα λεμόνια, τις ντομάτες καιτις κόκκινες πιπεριές. Η βιταμίνη C καταστρέφεται

με το μαγείρεμα και έτσι θα πρέπει οι παραπάνω τροφές να καταναλώνονται ωμές.

• Τα τουρσιά επίσης βοηθούν στην απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου.
• Συνδυάστε τα γεύματα με πολλά λαχανικά και φρούτα ή με ένα ποτήρι χυμό πορτοκάλι
• Τρώτε κρέας με τα γεύματα, αφού και αυτό βοηθάει στην απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου
• Το ασβέστιο, το οποίο περιέχεται στο γάλα, γιαούρτι, τυρί εμποδίζει την απορρόφηση του αιμικού και μη αιμικού σιδήρου. Έτσι αν πίνετε γάλα με τα γεύματα σας είναι καλύτερα να το αποφύγετε. Όμως η έρευνα έχει δείξει, ότι ο λακτοβάκιλος που βρίσκεται στο γιαούρτι μπορεί να βοηθήσει στην απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου.
• Το τσάι και ο καφές είναι καλύτερα να αποφεύγονται με τα γεύματα γιατί περιορίζουν την απορρόφηση σιδήρου